این فرعون خورشیدی چگونه با ایده‌های خود تاریخ مصر را دگرگون کرد؟

همشهری آنلاین – یکتا فراهانی: باوجوداینکه آکناتون با تغییرات مذهبی و هنری خود تأثیر عمیقی بر تاریخ گذاشت، اما در زمان خودش از سوی بسیاری از نخبگان و مردم مصر طرد شد. آکناتون که در اوایل دوران هجدهم میلادی به تخت نشست، یکی از مهم‌ترین شخصیت‌های تاریخ مصر باستان به شمار می‌رود.

آکناتون: فرعون با ایده‌های انقلابی و تغییرات عظیم

او ابتدا به نام آمنهوتپ چهارم شناخته می‌شد، اما پس از پنج سال حکومت، تصمیم گرفت نام خود را به آکناتون تغییر دهد که به معنی «جانشین آتِن» (خورشید) است. این تغییر نام به‌نوعی اعلامیه‌ای بود که او به‌شدت به پرستش تنها خدا، یعنی آتِن (خورشید) ایمان داشت.

یکتاپرستی و حمله به خدایان سنتی مصر

آکناتون تلاش کرد تا خدایان سنتی مصر را کنار بزند و تنها به آتن بپردازد. او به‌منظور تثبیت این تغییر مذهبی، پایتخت را از تب و ممفیس به شهر جدیدی به نام آخت‌آتن (امرنای امروزی) منتقل کرد. این شهر به طور خاص برای عبادت آتن طراحی شده بود و هیچ ارتباطی با خدایان قدیمی نداشت. این اقدام او به منزله جنگی با کاهنان آمون و دیگر قدرت‌های مذهبی و سیاسی مصر بود که در دوران حکومت پدرش، آمنهوتپ سوم، در اوج قدرت بودند.

بیشتر بخوانید :

• نقاشی‌های مصر باستان بعد از ۲ هزار سال آشکار شدند؛ از لباس فرعون تا قایق خدا | تصاویر

• مهم‌ترین کشف‌های باستان‌شناسی در سال ۲۰۲۴ | دشت سیستان در زمره برترین‌ها

حکومت آکناتون: جدال با فساد و مشکلات اقتصادی

آکناتون با هدف محدود کردن فساد در دستگاه حکومتی و کاهنان، دین را به سلاحی در مقابل قدرت‌های فسادآور تبدیل کرد. اما تصمیمات او به نتایج منفی منجر شد؛ این تغییرات موجب تضعیف روابط خارجی، فروپاشی ساختارهای اقتصادی و حتی بروز بلایای طبیعی و بیماری‌ها شد. بسیاری از مردم مصر معتقد بودند که این مشکلات نتیجه حکومت آکناتون است.

شهر آخت‌آتن و سقوط آن

آکناتون برای ۱۷ سال حکومت کرد، اما پس از مرگ او، بسیاری از فرعون‌ها مانند پسرش، توت‌عنخ‌آمون، و رمسس بزرگ، تمام تلاش خود را کردند تا آسیب‌های وارده به کشور را جبران کنند. حکومت آکناتون پاک و آثار و یادبودهای او نیز تخریب شد.

ازدواج آکناتون و نفرتیتی: شاهزاده خانم زیبای مصر

نفرتیتی، همسر آکناتون، یکی از مشهورترین ملکه‌های تاریخ مصر است. او نه تنها به دلیل زیبایی‌اش که به ویژه از طریق مجسمه مشهور خود در آلمان شناخته می‌شود، بلکه به دلیل تأثیرش در سیاست‌های دوران آکناتون نیز بسیار مورد توجه قرار دارد. آکناتون و نفرتیتی شش دختر داشتند، که یکی از آن‌ها، مریاتن، به همسری اسمِنخامار درآمد.

تأثیر هنر آمَرنا: انقلابی در هنر مصر باستان

به گزارش سایت Thecollector هنر دوران آکناتون تحت عنوان «سبک آمَرنا» شناخته می‌شود. در این دوران، هنرمندان مصر از محدودیت‌های سنتی گذشته عبور کرده و تصاویری از زندگی خانوادگی، عشق و زندگی روزمره را در آثار خود به نمایش گذاشتند. این تغییرات در هنر باعث شد که آکناتون و نفرتیتی به عنوان نمادهایی از دگرگونی فرهنگی در مصر باستان شناخته شوند.

آکناتون و مشکلات جسمی: واقعیت یا افسانه؟

یکی از موضوعات موردبحث در مورد آکناتون، وضعیت جسمی اوست. بعضی از آثار و مجسمه‌های سلطنتی او را به‌صورت فردی با ویژگی‌های زنانه و مردانه همزمان نشان می‌دهند. برخی معتقدند که آکناتون دچار بیماری‌های ژنتیکی یا ناهنجاری‌های جسمی بود. بااین‌حال، بررسی‌های علمی جدیدتر نشان می‌دهد که او فردی معمولی بوده و بسیاری از افسانه‌های مربوط به ویژگی‌های جسمی او صحت ندارد.

آکناتون، فرعون گمشده و میراث جاودانه‌اش

اگرچه آکناتون در زمان خود از سوی بسیاری افراد به‌عنوان دشمن مصر و یک «هرطیق» به‌حساب می‌آمد، اما در عصر مدرن و با کشف‌های باستان‌شناسی، او به یکی از شخصیت‌های جذاب و پیچیده تاریخ تبدیل شده است. تأثیرات مذهبی و هنری او همچنان در تاریخ مصر باستان و حتی در دنیای معاصر باقی‌مانده است. آکناتون، فرعون خورشیدی که تاریخ را تغییر داد، همچنان در دل تاریخ مصر جایگاه ویژه‌ای دارد و رازهای زندگی و حکومتش همچنان به کشف‌های جدیدی منجر می‌شود.