تفکیک ۱۷ عنصر نادر خاکی از معدن با عیار پایین، برای نخستین بار در خاورمیانه

ارتباط فردا:  اردشیر سعدمحمدی – مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات – در نشست خبری دستیابی یک شرکت توسعه معادن و فلزات به تکنولوژی فرآوری عناصرنادر خاکی برای اولین بار در خاورمیانه ضمن اشاره به دستاوردهای اخیر در حوزه عناصر نادر خاکی، تصریح کرد: اینکه توانستیم از یک معدن با عیار پایین، کار اقتصادی انجام دهیم و ۱۷ عنصر نادر خاکی را تفکیک کنیم، بسیار حائز اهمیت است و می‌تواند تحول بزرگی در صنایع هایتک کشور ایجاد کند.

وی به منظور تشریح دستاوردهای حاصله در حوزه عناصر نادر خاکی، تاکید کرد: اهمیت این موضوع بر کسی پوشیده نیست؛ در دنیا، سرمایه‌گذاری در صنایع هایتک از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. چراکه ارزش افزوده این صنایع قابل مقایسه با صنایع معمولی نیست؛ برای توسعه صنایع هایتک، نیاز به مواد اولیه خاصی داریم که یکی از مهم‌ترین آن‌ها عناصر نادر خاکی است. این عناصر کاربردهای گسترده‌ای در صنایع پیشرفته دارند و می‌توانند فرصت‌های سرمایه‌گذاری با ارزش افزوده بالا را در کشور ایجاد کنند.

سعدمحمدی ضمن اشاره به اهمیت اقتصادی بودن فرآیند جداسازی عناصر نادر خاکی، خاطرنشان کرد: در گذشته، جداسازی برخی از این عناصر انجام شده بود، اما نکته مهم این است که این فرآیند باید اقتصادی باشد. در پروژه اخیر، ما توانسته‌ایم با روش‌های جدید، جداسازی ۱۷ عنصر نادر خاکی را با خلوص بالا و به صورت اقتصادی انجام دهیم که این یک نقطه عطف مهم است که می‌تواند شرایط جدیدی را برای صنایع هایتک در کشور فراهم کند.

مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات افزود: خوشبختانه در کشور ما ذخایر خوبی از عناصر نادر خاکی وجود دارد. به عنوان مثال، در دو معدن حدود ۱۲۵ میلیون تن ذخیره شناسایی شده است که در حال حاضر بر روی آنها کار می‌شود. در پروژه پایلوت، روزانه ۶۰ تن خاک ورودی پردازش می‌شود و محصولات جداسازی شده در معرض دید قرار گرفته‌اند. این موفقیت حاصل همکاری نزدیک بین صنعت و دانشگاه است. ما در مرحله پایلوت به دانش فنی لازم دست یافته‌ایم و در حال حاضر در حال برنامه‌ریزی برای سرمایه‌گذاری و تولید صنعتی هستیم.

سعدمحمدی ضمن اشاره به کاربردهای گسترده عناصر نادر خاکی در صنایع پیشرفته، از جمله هواپیماسازی، باتری‌های نوین و فولادهای آلیاژی خاص، گفت: این دستاورد می‌تواند زمینه‌ساز توسعه صنایع هایتک در کشور باشد. ما در حال حاضر ظرفیت تولید فولاد را به ۵۱ میلیون تن رسانده‌ایم و پیش‌بینی می‌شود که در آینده نزدیک این رقم به ۷۵ میلیون تن برسد. با استفاده از عناصر نادر خاکی، می‌توانیم فولادهای آلیاژی خاص تولید کنیم که ارزش افزوده بالایی دارند.

وی  این موفقیت را شروع یک مسیر طولانی دانست و تاکید کرد: ما باید با حمایت از جوانان متخصص و استفاده از دانش فنی به دست آمده، شرایط جدیدی را برای سرمایه‌گذاری در بخش صنعت و معدن فراهم کنیم. امیدوارم در آینده شاهد قدم‌های بزرگ‌تری در این زمینه باشیم.

مرتضی علی اکبری، مدیرعامل یک شرکت توسعه معادن و فلزات ایران- ضمن اشاره به دستیابی ایران به دانش تولید اکسیدهای عناصر نادر خاکی، این موفقیت را با همکاری جوانان نخبه محقق دانسته که ایران را در زمره کشورهای پیشرفته در این حوزه قرار داده است.  

وی افزود: ما مفتخر به این هستیم که در کشورمان، با همت جوانان با استعداد، توانستیم یکی از دانش‌های روز دنیا را در اختیار بگیریم؛ این دانش، مربوط به تولید اکسیدهای عناصر نادر خاکی است که یکی از دغدغه‌های اصلی کشورهای پیشرفته به شمار می‌رود. در حال حاضر، ایران نه تنها معادن این عناصر را در اختیار دارد، بلکه به دانش فرآوری و استحصال آن نیز دست یافته است. ضمن اینکه بررسی‌ها نشان می‌دهد که حتی در باطله‌های سنگ آهن نیز مواد معدنی با ارزشی وجود دارد که آماده بهره‌برداری از آن‌ها هستیم.

این فعال معدنی کشور، ضمن اشاره به مراحل پیشرفت این پروژه، تشریح کرد: در ابتدا دو معدن در استان یزد را در اختیار گرفتیم و پس از اکتشاف تکمیلی، نمونه‌های آزمایشگاهی کنسانتره منازیت را تولید کردیم. سپس برای مدیریت ریسک، اقدام به تولید آزمایشگاهی نمک‌ها و اکسیدهای عناصر نادر خاکی کردیم و در نهایت، موفق به تولید اکسیدهایی با عیار بیش از ۹۹ درصد شدیم. با برنامه‌ریزی‌های انجام شده و حمایت‌های شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات، به زودی کارخانه تولید انبوه این محصولات راه‌اندازی خواهد شد که بر اساس آن، نه تنها نیاز داخلی را تأمین می‌کنیم، بلکه بخش عمده‌ای از تولیدات به صادرات اختصاص خواهد یافت.

علی‌اکبری در ادامه با بیان اینکه عناصر نادر خاکی در صنایع مختلفی از جمله تجهیزات الکترونیکی، انرژی‌های تجدیدپذیر، تکنولوژی‌های پزشکی، ارتباطات نوری و تولید انواع لیزر و باتری‌ها کاربرد دارند، خاطرنشان کرد: با پیشرفت تکنولوژی، مصرف این عناصر در جهان به طور چشمگیری افزایش یافته است.

وی در مورد قیمت جهانی این عناصر، گفت: میانگین قیمت جهانی اکسیدهای تولیدی ما حدود ۱۶ هزار دلار به ازای هر تن است. برخی از این عناصر مانند اکسید لوتوتیوم با قیمت ۷۲۸ هزار دلار به ازای هر تن، جزو گران‌ترین‌ها محسوب می‌شوند.

علی اکبری آینده روشنی را برای صنعت معدنی ایران پیش‌بینی و اظهار کرد: این موفقیت حاصل تلاش جمعی و همتی بلند است. ما به آینده‌ای روشن برای صنعت معدنی ایران امیدواریم و با برنامه‌ریزی‌های دقیق، به دنبال توسعه هرچه بیشتر این حوزه هستیم. این دستاورد بزرگ نه تنها ایران را در زمره کشورهای پیشرفته در حوزه تولید اکسیدهای عناصر نادر خاکی قرار داده، بلکه گامی بلند در جهت خودکفایی و صادرات محصولات با ارزش افزوده بالا در صنعت معدنی کشور محسوب می‌شود.

شایان ذکر است که واژه «عناصر نادر خاکی» به معنای کمیابی در پوسته زمین نیست؛ چراکه فراوانی این عناصر در طبیعت تقریباً به اندازه عنصر مس است اما آنچه که این عناصر را نادر می‌کند، وجود عامل «کانی‌زایی» است. در واقع برای اینکه این عناصر به عنوان یک ماده معدنی هویت پیدا کنند، باید در یک کانی تجمع پیدا کنند. شرایط تشکیل این کانی‌ها بسیار خاص و نادر است؛ بطوریکه این موضوع یک چالش علمی و جهانی محسوب می‌شود و تنها به ایران محدود نمی‌شود.

عناصر نادر خاکی در حوزه‌های متعدد و وسیعی کاربرد دارند؛ از جمله این کاربردها می‌توان به تولید آلیاژهای باتری، پودرهای جلا، افزودنی‌های شیشه، فولادهای آلیاژی، آهن‌رباهای دائمی، ابزارها و تجهیزات الکترونیکی، موتورها و ژنراتورهای الکتریکی، صنایع دفاعی، پزشکی، هوافضا و کشاورزی اشاره کرد. این عناصر به دلیل خواص منحصر به فرد خود، به عنوان موتور محرکه فناوری‌های نوین شناخته می‌شوند.  

برآوردها نشان می‌دهد که ذخایر جهانی عناصر نادر خاکی حدود ۸۸ میلیون تن است. از این مقدار، ۳۱ درصد به کشور چین، ۴۴ درصد به کشورهای آمریکا، استرالیا، هند و مالزی و ۲۵ درصد به سایر کشورهای جهان اختصاص دارد؛ این آمار نشان‌دهنده اهمیت استراتژیک این عناصر در اقتصاد جهانی است.  

با توجه به کاربردهای وسیع و ارزشمند عناصر نادر خاکی، کشور ایران نیز در سال‌های اخیر تلاش‌هایی را برای توسعه این حوزه آغاز کرده است. مطالعات متعددی در این زمینه انجام شده، اما تاکنون نتایج قابل قبولی به دست نیامده بود. تا اینکه شرکت تجلی توسعه معادن و فلزات، به صورت جدی و با پیگیری مستمر وارد این عرصه شد، این شرکت با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان، موفقیت‌های بی‌نظیری را در زمینه تولید این محصول استراتژیک در سطح کشور و منطقه خاورمیانه به دست آورده است.  

محصول تولیدی این شرکت، «کنسانتره مونازیت» است که در مرکز تحقیقات صنعتی فرآوری تجلی تولید می‌شود. این کنسانتره مخلوطی با عیار ۳۰ تا ۴۰ درصد اکسید عناصر نادر خاکی است که شامل گروه لانتانیدها، اسکاندیم و ایتریم می‌شود؛ به عبارتی دیگر، محصول تولیدی شامل ۱۵ عنصر شیمیایی است که در مقیاس آزمایشگاهی از هم جدا شده و به صورت اکسید عناصر نادر خاکی نظیر اکسید نئودیمیوم، لانتانیم، سریوم و غیره تولید شده است.

انتهای پیام