جن‌گیری جنب تکیه رضاقلی خان | مشورت در امور مهم با رمالان اودلاجان
همشهری آنلاین– شهره کیانوش راد: تکیه های تاریخی و مهمی در محله اودلاجان وجود دارد که برخی از آنها توسط بانیان محلی ساخته شده و اکنون نیز توسط اهالی یا نسل های بعدی بانیان اداره می شوند.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
تکیه سرچشمه، جنب کاروانسرای حاجی عباس، تکیه درب مدرسه، در شرق کوچه کلیمی‌ها، تکیه پیرزن در غرب کوچه کلیمی‌ها مقابل سرای چال، تکیه عرب‌ها در شرق ارگ سلطانی محله عرب‌ها و تکیه اودلاجان شمال غرب کوچه نقاره‌چی‌ها چند نام از تکیه‌های معرف و قدیمی محله اودجان به شمار می‌آیند.
در اسامی تکیه‌ها و بنای آنها می‌توان رد و نشانی از بانیان خوشنام محله اودلاجان را پیدا کرد. مانند تکیه پیرزن، که توسط پیرزنی از اهالی محله با وضعیت مالی نسبتاً خوب و در پامنار ساخته شد و بعدها محمود حکیم باشی، پزشک و تاجر دوره صفوی این تکیه را به شکل مسجد بازسازی کرد. این تکیه و مسجد تخریب شده و اکنون فضای ۱۲مترمربعی آن، چند ساعتی در روز به روی نمازگزاران باز می‌شود.
تکیه‌ای در طولانی‌ترین گذر اودلاجان
«تکیه رضاقلی‌خان» از تکایای دیگر محله است که قدمتش به دوران قاجار می‌رسد. این تکیه مشهور و مهم در مسیر راسته سرچشمه قرار داشت که بعد از پامنار مهم‌ترین و طولانی‌ترین گذر محله عودلاجان را تشکیل می‌داد. اکنون تکیه در منتهی‌الیه خیابان سرچشمه پایین، جنوب غرب محله سادات قرار دارد، اما در گذشته در محدوده محله «چاله میدان» قرار داشت و با نام «تکیه چاله میدان» ثبت شده بود.
تکیه رضاقلی‌خان، یکی از طولانی‌ترین گذرهای اودلاجان را به خود اختصاص داده بود و امروز تنها بخشی از تکیه و مسجد باقی مانده است. رضا قلی‌خان هدایت، یکی از ادیبان دوره قاجار، در کنار خانه خود یک تکیه ساخت و آن را وقف کرد. داریوش شهبازی، تهران‌پژوه، در باره پیشینه این تکیه می‌گوید: «تکیه رضاقلی‌خان از تکایای نامی تهران قدیم است. با اسناد به کتب تاریخی و نقشه نجم‌الدوله مربوط به سال ۱۳۰۹ قمری، درمی‌یابیم که تکیه رضاقلی‌خان (ناظم دارالفنون) جنب چال میدان تغییر نام داده و با نام تکیه چال میدان شناخته می‌شد. در کنار این تکیه مسجد و سقاخانه و آب‌انبار هم ساخته شد، اما در دوره پهلوی و در جریان خیابان‌کشی‌های تهران بخش بزرگی از این تکیه از میان رفت. این تکیه را تکیه رضاقلی‌خان سرچنبک هم می‌گفتند و در برخی از اسناد (تهران در آینه زمان) هم این‌گونه یاد شده است.»
شهبازی در ادامه می‌گوید: «در روزگاری که رمال‌ها و فال‌گیرها بازارشان داغ بود، مردم هر تصمیمی را منوط به اظهار نظر این افراد حقه‌باز می‌دانستند. اطراف تکیه رضاقلی‌خان، پاتوق میرزا حسن جن‌گیر بود و چنان که در کتاب تهران در آینه، نوشته محمود طلوعی آمده است: «مردم به جن و جن‌گیر عقیده داشتند. حاج مهدی رمال در گذر قاطرچی‌ها، سید دربندی در کوچه نقیب و…. میرزا حسن در تکیه رضاقلی‌خان در رمالی و جن‌گیری سرکتاب باز می‌کردند.» در دوره قاجار، تکیه رضاقلی از مراکز مهم عمومی اودلاجان بود که در محله (خرده محله) سادات قرار داشت.
شیرازیان، بانی تکیه آقا اشرف
آقا اشرف، نام یکی دیگر از تکیه‌های اودلاجان در خیابان خدا بنده‌لو، روزگاری محل زندگی سید تقی شیرازیان، بوده است. تاریخ حک شده بر کاشی سردر این تکیه به سال ۱۳۲۷، بیانگر زمان تأسیس تکیه آقا اشرف است.
نصرالله حدادی، تهران‌پژوه، این تکیه را خانه مسکونی سید تقی شیرازیان ملقب به اشرف الذاکرین می‌داند: «فضای روحانی حاکم بر محله اودلاجان، موجب شده بود تا بسیاری از روضه‌خوان‌ها و سخنران‌ها در تکیه و مسجدهای این محله منبر بروند. مرحوم سید مهدی قوام، خواجه اسماعیل شفیعی تهرانی، حاج شیخ حسین کنی از سخنرانان بنام این تکیه بودند.» تکیه آقا اشرف، در حیاط خانه سید تقی شیرازیان دایر شده و عکس‌های سیاه و سفید نصب‌شده در اطراف آن یادگارهایی از حضور اهالی و متدینان محله در این تکیه است.
