حسابرسی سیستمی؛ گامی مؤثر در کاهش فرار مالیاتی|جلوگیری از رانت در تعیین مالیات با حسابرسی سیستمی
علی‌اصغر نخعی‌راد، نماینده کلات و مشهد در مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها مجلس شورای اسلامی در گفت وگو با همشهری آنلاین، با اشاره به گزارش منتشرشده در سال ۱۴۰۲ درباره پرداخت مالیات از سوی ۹۵ درصد مؤدیان به‌صورت سیستمی، اظهار داشت: «یکی از مهم‌ترین اهداف اجرای این طرح، حذف ارتباط مستقیم میان مردم و ممیزان مالیاتی است که دو مزیت اساسی دارد. نخست، اینکه وقت مؤدیان در مراجعه‌های حضوری به ادارات مالیاتی تلف نمی‌شود و دوم، از ایجاد ارتباط‌های ناسالم که گاهی در روندهای سنتی رخ می‌داد و منجر به بروز رانت می شود، جلوگیری می‌شود. این رویکرد موجب می‌شود فرآیند مالیاتی بر اساس ضوابط و استانداردهای تعیین‌شده اجرا شود و شخصی‌سازی مالیات کاهش یابد.»
وی افزود: «در گذشته، میزان مالیات افراد به نحوه تعامل آن‌ها با ممیزان بستگی داشت و عواملی مانند نوع صحبت کردن و اطلاعات ارائه‌شده توسط خود مؤدیان می‌توانست در تعیین مالیات اثرگذار باشد. اما با اجرای حسابرسی سیستمی، این فرآیند به‌صورت کاملاً ضابطه‌مند انجام می‌شود و محاسبه مالیات افراد دیگر به قضاوت‌های شخصی وابسته نیست. این مسئله نقش مهمی در افزایش شفافیت و کاهش فساد اداری دارد.»
عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها مجلس با اشاره به نقش این سیستم در شناسایی فراریان مالیاتی تصریح کرد: «یکی از چالش‌های اصلی نظام مالیاتی کشور، فرار مالیاتی است که گرچه تعداد افراد متخلف زیاد نیست، اما میزان مالیاتی که از این طریق از چرخه اقتصاد خارج می‌شود، قابل‌توجه است. برآوردها نشان می‌دهد که اگرچه ممکن است تنها یک میلیون نفر به تعداد مؤدیان اضافه شود، اما همین افراد سهم بزرگی در فرار مالیاتی دارند. بنابراین، اجرای حسابرسی سیستمی این امکان را فراهم می‌کند که سازمان امور مالیاتی بتواند این افراد را شناسایی و تحت نظارت دقیق‌تری قرار دهد.»
نخعی‌راد در ادامه بر اهمیت انسجام سامانه‌های دولتی در این حوزه تأکید کرد و گفت: «برای موفقیت این طرح، لازم است که تمام سامانه‌های مالیاتی به‌طور یکپارچه عمل کنند و حلقه‌های مفقوده بین آن‌ها از بین برود. در حال حاضر، برخی از اطلاعات مالی افراد در سامانه‌های مختلف ثبت شده، اما این داده‌ها به‌طور منسجم پردازش نمی‌شوند. درصورتی‌که این اطلاعات به‌درستی به یکدیگر متصل شوند، سازمان امور مالیاتی می‌تواند فعالیت‌های اقتصادی افراد را شفاف‌تر رصد کند و بر اساس آن، مالیات واقعی را از آن‌ها دریافت کند.»
وی با اشاره به تأثیر این رویکرد بر اقتصاد کشور، خاطرنشان کرد: «مالیات یکی از منابع مهم درآمدی دولت است و اگر نظام مالیاتی به‌درستی اجرا شود، دولت می‌تواند به‌جای تکیه بر درآمدهای نفتی، از این منابع پایدار برای تأمین بودجه خود استفاده کند. همچنین، تحقق عدالت مالیاتی موجب می‌شود که بار مالیاتی به‌صورت عادلانه بین اقشار مختلف جامعه توزیع شود و فشار بر گروه‌های مشخصی از فعالان اقتصادی کاهش یابد.»
نماینده کلات و مشهد در مجلس در پایان تأکید کرد: «حسابرسی سیستمی و حذف ممیزان از فرآیند ارزیابی مالیاتی، نه‌تنها موجب کاهش فساد و افزایش عدالت مالیاتی می‌شود، بلکه به سازمان امور مالیاتی کمک می‌کند تا افراد دارای فرار مالیاتی را شناسایی و مدیریت کند. این مسئله، یکی از گام‌های اساسی در جهت اصلاح نظام اقتصادی کشور است و باید با جدیت دنبال شود.»
