نگاهی به تولید محصولات دیمی در صورت تداوم کم بارشی‌ها/ لزوم دقت کشاورزان در مدیریت آبیاری

ارتباط فردا: در فصل پاییز امسال، بارش باران به‌طور قابل‌توجه کاهش یافته و مجموع بارندگی‌ها به ۳۴.۳ میلی‌متر رسیده که نسبت به بلندمدت ۴۶.۷ درصد و نسبت به سال گذشته ۴.۵ درصد کاهش نشان می‌دهد.

این وضعیت کم‌بارشی در حالی رخ می‌دهد که در فصل پاییز، بسیاری از کشاورزان به کاشت محصولات خود پرداخته‌اند و عدم تأمین منابع آبی کافی می‌تواند منجر به کاهش تولیدات در این بخش شود. در این شرایط، تأثیرات منفی کم‌بارشی‌ها به‌ویژه در مناطقی که وابسته به آبیاری کشاورزی هستند، بیشتر نمایان می‌شود.

بر اساس داده‌های سازمان هواشناسی کشور طی هفت روز گذشته منتهی به ۱۰ دی ماه میزان بارندگی‌ها ۴.۲ میلیمتر بوده و این در حالیست که میزان بارندگی‌ها در همین بازه زمانی در بلند مدت ۵ میلیمتر بوده و این بازندگی‌ها نشان‌دهنده کاهش ۱۷.۳ درصدی بارندگی‌ها است. همچنین از ابتدای ماه جاری نیز میزان بارندگی‌ها ۴.۵ میلیمتر ثبت شده است و در بلندمدت میزان بارندگی‌ها ۷.۳ میلیمتر بود که میزان بارندگی‌ها در فصل جاری نسبت به بازه زمانی بلندمدت کاهش ۳۸.۸ درصدی داشته است. بارش‌های ۳۸.۴ میلیمتر ی از ابتدای سال آبی جاری تاکنون نسبت به بارش‌های ۶۶.۴ میلیمتری بلندمدت نیز نشان دهنده کاهش ۴۲.۲ درصدی بارندگی‌ها است.

با توجه به میزان بارندگی‌ها در استان‌ها که به جز دو استان مازندران و کردستان‌ باقی استان‌ها در سال آبی جاری تاکنون روند کاهشی داشته‌اند، زنگ خطر کم‌بارشی به صدا در آمده ست.

بر اساس داده‌های سازمان هواشناسی کشور، در هفته سیزدهم از سال زراعی جاری بیشتر بارندگی‌ در غرب و دامنه‌های زاگرس رخ داده است. میانگین بارش تمام استان‌ها از میانگین بارش بلندمدت در طی این هفته کمتر و میانگین بارش کشور نسبت به بلندمدت ۵.۷ میلیمتر کمتر بوده است. بیشینه بارش تجمعی این هفته در ایستگاه‌های جان‌جان، ریفل و چهارمله در استان ایلام  به ترتیب به میزان ۲۴.۵، ۲۳ و ۲۲ میلیمتر ثبت شده است.

نقشه زیر انحراف مجموع بارش تجمعی هفته سیزدهم از سال زراعی جاری نسبت به بازه زمانی مشابه بلندمدت (۱۳۹۹-۱۳۷۰) را نشان می‌دهد. مطابق با نقشه، انحراف بارش دریافتی نسبت به بلندمدت در طی این هفته در استان‌های واقع در نوار ساحلی دریای خزر و زاگرس جنوبی در شرایط کمتر از نرمال بوده است.

استان‌های گلستان، مازندران، گیلان، تهران، خراسان جنوبی، اصفهان، لرستان، چهار محال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، کرمان، فارس، هرمزگان و بوشهر در بخش‌هایی از مساحت خود بارش کمتر از نرمال تا ۴۰ میلیمتر داشته‌اند. استان خوزستان در بخش‌هایی از مساحت خود بارش بیشتر از نرمال تا ۲۰ میلیمتر و در بخش‌های دیگر بارش کمتر از نرمال تا ۴۰ میلیمتر داشته‌اند. باقی استان‌های کشور نیز در شرایط نرمال بوده‌اند.

نقشه زیر نیز بیانگر وضعیت خشکسالی بر طبق شاخص کوتاه‌مدت موثر ۱۴ روزه EDI  است. این نقشه نشان می‌دهد بیشتر استان‌های نیمه کشور از نظر شاخص موثر خشکسالی در شرایط خشکسالی ضعیف تا متوسط بوده‌اند. استان‌های آذربایجان شرقی، زنجان، کردستان، کرمانشاه، ایلام و خوزستان در بخش‌هایی از مساحت خود ترسالی خفیف و در بخش‌هایی دیگر خشکسالی ضعیف تا متوسط داشته‌اند.

استان‌های هرمزگان و سیستان و بلوچستان (در بیشتر مساحت خود) در شرایط نرمال بوده‌اند. باقی استان‌های کشور در تمام یا بخش‌هایی از مساحت خود خشکسالی ضعیف تا متوسط داشته‌اند.

کاهش بارندگی‌ها و کمبود منابع آبی، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها برای کشاورزی ایران محسوب می‌شود. در سال‌های اخیر، تغییرات اقلیمی و کاهش بارندگی‌ها به یک روند پایدار تبدیل شده است و این مسئله، تهدیدی جدی برای تولید محصولات استراتژیک همچون گندم، برنج، ذرت و محصولات دامی به شمار می‌آید. گندم یکی از محصولات اساسی کشاورزی ایران است که در تأمین امنیت غذایی کشور نقش حیاتی ایفا می‌کند. طبق گزارش‌ها، در سال زراعی جاری، با توجه به کاهش بارندگی‌ها، کشت گندم تحت تأثیر قرار گرفته و کشاورزان با چالش‌های جدی در تأمین منابع آبی مورد نیاز خود مواجه شده‌اند. این وضعیت می‌تواند به کاهش عملکرد و تولید گندم در برخی استان‌ها منجر شود و تهدیدی برای تأمین نیاز داخلی کشور در این زمینه به شمار آید. علاوه بر این، هزینه‌های مربوط به آبیاری و مصرف کود و سموم به‌ویژه در شرایط کم‌آبی افزایش یافته که بر کشاورزان فشار مضاعفی وارد می‌آورد.

۴ میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار مساحت کشت دیم در کشور

عطاالله هاشمی- رئیس بنیاد ملی گندم کاران ایران-در گفت‌وگو با ایسنا، با توجه به کاهش بارندگی‌ها نسبت به بلندمدت درباره گندم و تهدیدهایی که برای کشت گندم دیمی در شرایط فعلی وجود دارد، اظهار کرد: متاسفانه گزارشات سازمان هواشناسی از بارندگی‌ها نشان‌دهنده شرایط مساعدی نیست. ما سال گذشته نیز بارندگی‌های مناسبی را در پاییز نداشتیم و همین مسئله نیز موجب نگرانی بود اما خوشبختانه بارش‌های زمستانه و بهاره از دی ماه تا اواسط خرداد شرایط مناسبی را فراهم کرد تا یک سال زراعی مناسبی را داشته باشیم و محصولات ما به خوبی به ثمر برسند، ما امیدواریم که از این پس بارش‌های خوبی رخ دهد و کشاورزی آسیب نبیند در غیر این صورت، به دلیل اینکه وابستگی زمین‌های دیم به بارش‌ها و نزولات جوی است، اگر پراکنش بارندگی‌ها مناسب نباشد محصولات دیمی تحت تاثیر قرار می‌گیرند و آسیب می‌بینند.

وی افزود: ما حدود ۶.۵ میلیون هکتار زمین برای کشت دیم گندم داریم حدود یک میلیون و ۹۰۰ هزار هکتار برای کشت آبی و حدود ۴ میلیون و ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار هکتار نیز برای کشت دیم است. یعنی بخش عمده کشت ما و تقریبا دو برابر کشت آبی، کشت دیم داریم. در صورتی که این کاهش بارندگی‌ها در میزان کشت ما تاثیر منفی نگذارد به‌طور معمول در مزارع آبی می‌توانیم بین ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار تا ۴ و نیم میلیون به ازای هر هکتار برداشت محصول داشته باشیم و در مزارع دیم نیز اگر شرایط بارندگی‌ ها مناسب باشد با توجه به اصلاح ارقام و پیگیری کارشناسان و همچنین تجربه کشاورزان و کمک‌هایی که در راستای جهش تولید در امضاها از سوی ستاد اجرایی امام انجام می‌شود، بین یک میلیون و ۲۰۰  تا ۱.۵ میلیون در ازای هر هکتار برداشت می‌شود.

هاشمی در پایان با تاکید بر اینکه در صورت عدم بارندگی در برخی مناطق میزان برداشت‌ها حداکثر ۸۰۰ کیلو خواهد بود، اظهار کرد: امیدواریم که سال زراعی پرباری باشد که این امنیت و اقتدار غذایی کشور در این محصول استراتژیک به هم نخورد و امیدواریم که مسئولین هم وظایف خود را در راستای تامین به موقع نهاده‌ها، بیمه خرید، پرداخت به موقع مطالبات و… انجام دهند.

لزوم دقت کشاورزان در مدیریت مزارع

سهرابی –  مجری طرح گندم وزارت جهاد کشاورزی – نیز با توجه به کاهش بارندگی‌ها در سال زراعی جاری، به کشاورزان هشدار داده است که در این شرایط باید دقت بیشتری به مدیریت مزارع خود داشته باشند.

وی به کشاورزان توصیه کرد که برای مقابله با بحران کم‌بارشی، باید در مدیریت آبیاری، کنترل آفات و بیماری‌ها و استفاده بهینه از کودها دقت بیشتری داشته باشند. به‌ویژه در شرایطی که منابع آبی محدود است، رعایت اصول مدیریت صحیح آب و خاک می‌تواند تأثیر زیادی در حفظ عملکرد تولیدات کشاورزی داشته باشد.

انتهای پیام